CÁCH ĐÂY ĐÚNG 28 NĂM, LIÊN BANG SOVIET SỤP ĐỔ

CÁCH ĐÂY ĐÚNG 28 NĂM, LIÊN BANG SOVIET SỤP ĐỔ * LB Nga thay thế Soviet tại Hội đồng Bảo an: tính chính danh đến đâu? 1/ Vào 19g ngày 25 thán...

CÁCH ĐÂY ĐÚNG 28 NĂM, LIÊN BANG SOVIET SỤP ĐỔ

* LB Nga thay thế Soviet tại Hội đồng Bảo an: tính chính danh đến đâu?

1/ Vào 19g ngày 25 tháng 12 năm 1991, cách đây đúng 28 năm, Mikhail Gorbachev lên đài truyền hình tuyên bố Liên bang Soviet chính thức cáo chung. Sau đó, cờ đỏ búa liềm (quốc kỳ của Soviet) được kéo xuống khỏi nóc Điện Kremlin.

Sau sự sụp đổ, người ta đưa ra nhiều phân tích đủ chiều hướng. Nhưng, trước khi xảy ra sự phân rã, KHÔNG một ai dám tin / không ai tin nổi một siêu cường Soviet hùng mạnh lại có thể cáo chung, thậm chí còn không ít người cho rằng chế độ "bất diệt", là "qui luật tiến lên tất yếu của nhân loại", không đời nào Mỹ có thể hạ gục được Soviet! Quả vậy, Soviet bấy giờ có tới 45 ngàn đầu đạn nguyên tử, và có lãnh thổ rộng lớn nhứt trên thế giới.

Mỹ không cần dụng võ quân sự với Soviet gì ráo, mà Soviet sụp đổ thì vẫn sụp đổ! Không kèn không trống, như trong đêm 25/12/1991 mà ông Gorbachev đọc "điếu văn" cho chế độ.

2/ Liên bang Soviet phân rã thành 15 quốc gia độc lập. Vậy, quyền thừa kế chiếc ghế thường trực của Soviet tại Hội đồng Bảo an LHQ, sau khi Soviet tan rã, thuộc về ai trong 15 nước hợp thành Soviet trước đây? Mặc dù nước Nga là nước lớn nhứt, thủ đô của Liên bang Soviet đặt tại Moscow của Nga, nhưng tư cách giữa 15 quốc gia hợp thành Liên bang Soviet trước đó đều bình đẳng - theo Hiến pháp Soviet.

Phải có một văn bản cử Nga đại diện mới được. Hội nghị Alma-Ata làm chuyện này, diễn ra 21/12/1991, gồm 11 nước trong Liên bang Soviet (4 nước không có mặt trong Hội nghị: Georgia, Estonia, Lithuania, Latvia) đồng ý cử Nga. Sau đó, ông Boris Yeltsin lãnh đạo nước Nga đã gởi thư cho Tổng thư ký LHQ thông báo về việc này.

NHƯNG, theo giới luật sư công pháp quốc tế, văn bản Alma-Ata không có hiệu lực vì lẽ: Alma-Ata diễn ra trong khi Liên bang Soviet - về mặt luật pháp - vẫn còn tồn tại cho tới ngày 25/12/1991, và Mikhail Gorbachev vẫn là nhà lãnh đạo cao nhứt của Liên bang Soviet cho tới 25/12/1991.

Việc chuyển giao thừa kế vai trò từ Liên bang Soviet qua LB Nga tại Liên Hiệp Quốc chỉ hợp lệ hợp pháp, nếu như:

a) Trước ngày 25/12/1991 thì phải có văn bản đồng ý chuyển giao thừa kế, từ Mikhail Gorbachev (Liên bang Soviet) sang Boris Yeltsin (LB Nga) [không hề có văn bản đồng ý này];

b) Hoặc sau ngày 25/12/1991: sau khi Liên bang Soviet đã chính thức cáo chung, lúc đó hẵng diễn ra một hội nghị giữa các nước trong Soviet để cử Nga thừa kế vai trò Soviet tại Liên Hiệp Quốc [việc này đã không diễn ra].

3/ Không có một nghị quyết chính thức nào của Đại hội đồng LHQ công nhận việc "thay vai đổi chủ" này. 

Trong khi đó, các nước thành viên Hội đồng Bảo an như Mỹ, Anh, Pháp tại Hội đồng Bảo an đã lẳng lặng chấp nhận Nga vào ngồi ghế thay cho Soviet (nhưng không có văn bản).

Mỹ, Anh, Pháp muốn giữ nguyên trạng status quo, tránh những xáo động bất lợi trên chính trường toàn cầu.

Giả sử tới lúc nào đó (trong tương lai) Nga suy yếu hẳn, không còn "nặng ký" trên bàn cờ quốc tế nữa, lúc đó việc "mời" Nga ra khỏi Hội đồng Bảo an... không khó khăn gì - theo giới luật sư công pháp:

- Tuyên bố rằng văn bản của Hội nghị Alma-Ata (21/12/1991) vô hiệu (vì lý do đã kể ở phần trên) => 15 nước thành viên cũ trong Liên bang Soviet sẽ phải họp lại để thảo luận có đồng ý cử Nga thay mặt cho Soviet hay không.

- Nếu không đồng thuận về việc cử Nga làm đại diện, chiếc ghế trước đây của Liên bang Soviet sẽ giao lại cho Đại hội đồng LHQ để toàn quyền quyết định.

Nguyễn Chương MT