TINH THẦN DÂN TỘC

TINH THẦN DÂN TỘC Ngày 7/7 (song thất) là ngày ông Diệm về nước làm thủ tướng QG VN thay hoàng thân Bửu Lộc. Ông Diệm mới thực sự là người c...

TINH THẦN DÂN TỘC

Ngày 7/7 (song thất) là ngày ông Diệm về nước làm thủ tướng QG VN thay hoàng thân Bửu Lộc.

Ông Diệm mới thực sự là người có tinh thần dân tộc rất cao, chứ không phải ông Hồ, như mọi người lầm tưởng. Điều đó thể hiện ở nhiều khía cạnh.

Khi mới về nước, ông Diệm không được sử dụng dinh Norodom (vốn là dinh Toàn quyền phía Nam của Pháp), lúc đó do Cao ủy (tương đương toàn quyền) Paul Ely sử dụng. Chỉ 2 tháng sau, người Pháp phải trao trả dinh cho ông Diệm làm dinh Thủ tướng. Trước đó ông phải dùng tạm dinh Thống đốc cũ là dinh Gia Long sau này.

Ngay sau khi nhận lại dinh Norodom, ông cho đổi tên luôn thành dinh Độc Lập và đại lộ trước dinh thành đại lộ Thống Nhất. Đây cũng là minh chứng về tinh thần dân tộc của ông. Norodom là tên vị vua (bố của vua Sihanouk) của Campuchia. Có lẽ do người Pháp muốn lấy lòng người Campuchia do đất Nam Kỳ nguyên là đất cũ của Chân Lạp.

Kể cả khi làm TT VNCH, ông Diệm vẫn hay dùng quốc phục VN vào dịp lễ, khác với ông Hồ hay mặc đồ Tôn Trung Sơn làm lễ phục. Cũng vì tinh thần tự tôn dân tộc quá cao nên ông không muốn người Mỹ can thiệp sâu vào VNCH. Vì thế mà người Mỹ sau này ghét ông, cho là ngang bướng.

Sau khi dinh Độc Lập bị phi công Phạm Phú Quốc đánh bom sập vào năm 1962, ông Diệm cho tổ chức 1 cuộc thi thiết kế dinh mới.

Đa số các phương án dự thi là phục dựng hoặc dựa trên hình ảnh dinh cũ thời Pháp. Công bằng mà nói thì đó là 1 công trình đẹp. Tuy nhiên phương án của KTS Ngô Viết Thụ đã được chọn. Phương án này vừa hiện đại, vừa có nét dân tộc (mặt tiền lấy hình ảnh đốt tre, có bố cục lấy cảm hứng từ 1 số chữ Nho, các công nghệ và vật liệu đương đại đều được sử dụng) và loại bỏ hoàn toàn hình bóng của kiến trúc thuộc địa.

Năm đó KTS NVT mới 36 tuổi, còn rất trẻ để tk 1 công trình tầm cỡ như vậy, nhất là ông chưa từng thiết kế công trình tương tự. Rất nhiều KTS VN khác tham gia thi cùng ông. Rõ ràng lúc đó người Mỹ mới là chuyên nghiệp để thiết kế công trình này và chắc chắn tiền xây dựng là viện trợ Mỹ. Nhưng cả người tk lẫn thi công đều là VN. Đó chính là dựa vào tinh thần dân tộc của ông Diệm.

Nhiều người cho rằng kiến trúc dinh cũ đẹp hơn kiến trúc mới. Nếu tính thuần túy nghệ thuật thì có thể. Nhưng kiến trúc còn phải ẩn chứa tư tưởng của chủ nhân nữa.

Trong khi đó, hiện nay TP HCM đang tổ chức thi tuyển TK nhà hát TP ở Thủ Thiêm. Thì hầu hết KTS VN đã bị ban tổ chức loại ra bởi điều kiện về kinh nghiệm TK công trình tương tự. Được biết, các đơn vị dự thi phải có yếu tố nước ngoài. Chắc chắn phương án được chọn sẽ là của KTS nước ngoài, rất có thể là 1 KTS Pháp, Đức hay Hàn Quốc. Đó là các nước có "quan hệ" tốt và biết điều với chủ đầu tư nhà nước.

Một nghịch lý khác là người VN thường tự hào vì việc đánh đuổi người Pháp, nhưng thực tế là bị ám ảnh bởi việc phục dựng kiến trúc Pháp. Đặc biệt là các cơ quan công quyền, tòa án, trụ sở cơ quan quân đội, cơ quan đảng...rất chuộng kiến trúc hoài cổ, trong khi chính họ là thành phần chống Pháp mạnh nhất, đề cao tinh thần dân tộc nhiều nhất.

Còn với thị hiếu của đa số dân chúng thì kiến trúc Pháp là sự chuẩn mực của sang chảnh. Nhất là khi đó là đặc sản của các biệt thự, shop house Vinhomes. Nhiều người ca ngợi anh Vượng về tinh thần dân tộc, dân tộc mẹ gì mà cứ ám ảnh bởi kiến trúc cổ điển? Ca ngợi thế khác nào ca ngợi bác Hồ có tinh thần dân tộc?!

Trong ảnh là 2 phiên bản dinh Độc Lập thời VNCH.

Dương Quốc Chính