VỀ SỰ THẬT TẠI SAO VUA TỰ ĐỨC KHÔNG NHẬN LÁ THƯ XIN LỖI CỦA TỔNG THỐNG MỸ VÀO NĂM 1849

Về sự thật tại sao vua Tự Đức không nhận lá thư xin lỗi của Tổng Thống Mỹ vào năm 1849 Chắc là các bạn nào mà nghiên cứu về quan hệ Mỹ Việt ...

Về sự thật tại sao vua Tự Đức không nhận lá thư xin lỗi của Tổng Thống Mỹ vào năm 1849

Chắc là các bạn nào mà nghiên cứu về quan hệ Mỹ Việt Nam, có biết qua vụ thuyền trưởng tàu Constitution của Mỹ là ông John Percival, vì muốn ép buộc triều đình Huế phải trả tự do cho giám mục Dominique Lefèbvre, mà đã tự ý bắt cóc con tin người Việt và bắn phá dọa quân Việt, cho tới khi triều đình Huế gởi quân đến, thì ông John Percival đã quyết định thả con tin và nhổ neo ra đi khỏi Đà Nẵng.

Rồi thì TT Mỹ là ngài Zachary Taylor đã gởi 1 lá thơ đến vua Tự Đức xin lỗi về vụ việc này.  

Theo Đại Nam Thực Lục bản dịch Việt ngữ tập 7, Đệ tứ kỷ quyển V năm Canh Tuất Tự Đực thứ 3 (1850) mùa xuân tháng giêng, thì

****

Sứ nước Ma Ly Căn ở Tây dương là Ba Ly Chì (tên đầu mục ở thuyền) chở 1 chiếc thuyền đến cửa biển Đà Nẵng (thuộc Quảng Nam) nói : mang thư của nước ấy đến tạ lỗi, xin thông thương. (Trong thư nói : 4 năm trước thuyền nước ấy đến nước ta, lên bờ giết người, vua nước ấy đã đem trưởng thuyền làm tội rồi ; nay mong bỏ hết oán cũ đi, cho được thông thương hoà hảo). 

Tỉnh thần Quảng Nam là bọn Ngô Bá Hy (án sát) đem việc ấy tâu lên. Vua sai Tôn Thất Bật là Hậu quân Đô thống lĩnh Tổng đốc Quảng Nam (khi ấy hiện khuyết) chọn 1 người thị vệ, 1 người thông ngôn có tính cẩn tín đến đồn cửa biển tuỳ tiện làm việc. Khi ấy, Bật bàn với bọn Ngô Bá Hy sai thông ngôn là Hoàng Văn Nghị trả lời rằng : thuyền nước ấy từ trước đến nay, không có việc trái phép giết người nào cả. Nhân dân nước ta chuyên nghề làm ruộng trồng dâu, không thích chơi của lạ, nếu có lại buôn cũng không lợi gì, thư này không dám đề đạt lên. Ba Ly Chì nói : nếu không đề đạt lên, thì thuyền nước ấy không dám trở về. 

Tôn Thất Bật bèn xin tạm nhận thư kia, tuỳ cơ biện bác bắt bẻ. Vua không cho. Ba Ly Chì xin đi chơi núi Ngũ Hành, rồi chở thuyền đi.

Nhưng nếu đúng là lá thư trên của TT Mỹ là xin lỗi vụ việc thuyền trưởng John Percival tự hành động bậy, thì tại sao vua Tự Đức lại không nhận lá thư xin lỗi trên ? Và tại sao khi nhận thư xin lỗi rồi, mà ngài Tôn Thất Bật lại còn giải thích biện hộ linh tinh rằng là "thuyền nước ấy từ trước đến nay, không có việc trái phép giết người nào cả. Nhân dân nước ta chuyên nghề làm ruộng trồng dâu, không thích chơi của lạ, nếu có lại buôn cũng không lợi gì, thư này không dám đề đạt lên" ? Làm sao mà TT một nước đã xin lỗi, mà quan lại Việt Nam lại cho là "thuyền nước ấy từ trước đến nay, không có việc trái phép giết người nào cả" ?

Thì xin thưa với bạn, là khi mình đọc nguyên bản lá thơ Anh ngữ của TT Zachary Taylor gởi cho vua Tự Đức, thì hóa ra TT Mỹ Zachary Taylor chưa bao giờ xin lỗi gì về vụ việc này cả.  Ông cảm thấy "buồn rầu" (sorrowful) vì sự việc này, nhưng trong thư, ông chưa bao giờ xin lỗi "to apologize" cho vụ việc này, mà ông chỉ nhắn cho vua Tự Đức là ông đã ra lệnh cho chính quyền Mỹ điều tra vụ này, và ông còn cho vua Tự Đức biết là ông chưa bao giờ cho phép thuyền trưởng nào mà làm bậy thế cả.

Xem >> http://www.redandgreen.org/Documents/Neglected_Antecedents/zacharytaylor.htm

Như vậy không có việc "mang thư của nước ấy đến tạ lỗi" như các sử quan nhà Nguyễn đã chép trong bộ Đại Nam Thực Lục đâu bạn

Nhưng đáng nói hơn, là bức thư này, trọng tâm của nó lại không phải là nằm ở đoạn TT Mỹ Zachary Taylor giải thích về vụ việc Đà Nẵng 1845 trên, mà là nằm ở đoạn TT Mỹ đã ĐE DỌA triều đình nhà Nguyễn, mà nếu vì vụ việc này, đòi trả thù những người Mỹ nào, thì nước Mỹ sẽ cho triều đình Việt Nam biết tay, và hậu quả là nó sẽ là tai hại như thế nào.

Tức là đoạn thư này đây

****

Nguyên văn Anh ngữ

America, my Country, is very large:-very Great:-I have a great many warships and trading ships. I am now at peace with all the world, and my people are good and peaceable, and in China and Siam, where every Year, many of them got to trade, they are very much liked, and my heart would be glad that, now, you know how I disapprove of the bad conduct of any person commanding one of my warships, you would forget what is past, and receive my ships, and people, as before, to trade, and you may be assured that you will never have cause to complain again.

Having unbosomed myself to you, my Brother, because I am just and good, I hope you will listen to my words of peace, and not think of avenging, on innocent people, of my nation, the evil brought on by others contrary to my orders. I can now do no more.

But, I must let you know that, if you, or your officers, seek to avenge yourselves upon any Americans, for what ought to be forgotten and forgiven after my letter has come to your hands, that, then, you will force me to send my warships, fireships and soldiers to Anam, to ask you why you are so revengeful for what cannot now be helped; and upon you will devolve all the bad consequences. [Emphasis added, ed]

It is greatly to be regretted that our former Mission to the East, under Mr. Edmund Roberts, who was sent out by this government in 1835, to cultivate friendly commercial relations with you, should not have proved as successful as could have been wished; but it is not too late now, I trust, to place those relations upon the best possible footing, and thereby to promote the harmonious intercourse of the two Countries, and to extend most advantageously to both, the benefit of trade and commerce. This is our ardent and sincere desire, and this Mr. Balestier is instructed to do all in his power to accomplish.

Brian Wu tạm dịch

Nước Mỹ, đất nước của tôi, rất rộng lớn: và thật VĨ ĐẠI: - Tôi có rất nhiều tàu chiến và thương thuyền. Bây giờ tôi đang (ở trong trạng thái) hòa bình cùng với cả thế giới, và người dân của tôi (có bản tánh) tốt và (yêu chuộng) hòa bình, và tại Trung Quốc cùng Xiêm La, nơi mà hàng năm, nhiều người (Mỹ) đã đến những nơi đấy buôn bán, họ rất được ưa chuộng, và con tim tôi thật vui mừng vì rằng là, lúc này đây, ngài nhận biết về việc tôi không chấp nhận hành vi xấu của bất kỳ người nào chỉ huy một trong những chiếc tàu chiến của tôi, ngài hãy nên quên những gì đã qua, và đón tiếp các tàu thuyền (Hoa Kỳ) của tôi, và người dân (Hoa Kỳ), như trước đây, để giao dịch, và ngài có thể yên tâm rằng ngài sẽ không nguyên nhân nào để lại phàn nàn một lần nữa.

Với lời bộc bạch này của tôi cùng ngài, người Anh em (Bằng Hữu) của tôi (ơi), do vì tôi là (một người) công bằng và tử tế, tôi hy vọng ngài sẽ lắng nghe những lời lẽ hòa bình của tôi, và (ngài sẽ) không nghĩ đến việc báo thù những tội lỗi mà những kẻ khác gây ra [cho triều đình Anam] trái với lệnh của tôi, lên trên những người vô tội, của quốc gia tôi. Bây giờ thi` (thật sự) tôi không thể làm gì (thêm) nữa (cho vụ việc này).

Nhưng, tôi phải cho ngài biết rằng là, nếu ngài, hoặc quan quân của ngài, (mà) tìm cách báo thù bất kỳ người Mỹ nào, (thay vì) là (vụ việc này) cần nên được quên đi và tha thứ, sau khi lá thư của tôi đã đến tay ngài, thì lúc đó, ngài sẽ buộc tôi phải gửi tàu chiến, tàu hỏa và binh lính của tôi đến Anam, để hỏi ngài tại sao ngài lại báo thù như vậy cho những gì mà bây giờ không (ai có) thể nào làm gì được nữa; và theo (sự ra tay quân sự) này, ngài sẽ (phải) lãnh đủ toàn bộ hậu quả (của việc ra tay quân sự này đấy). [Nhấn mạnh đoạn văn này]

****

Nên bạn thấy rõ, là trong bức thư này, làm gì có việc Tổng Thống Mỹ Zachary Taylor xin lỗi triều đình Việt Nam.  Mà trái lại, lá thư này là một lá thư cho triều đình An Nam biết, là với vụ việc tàu chiến Constitution này, chính quyền Mỹ đã ra lệnh điều tra thuyền trưởng John Percival, và Tổng Thống Mỹ Zachary Taylor cảm thấy "buồn rầu" vì việc này.  Nhưng lời lẽ trong thư của ông, là một lời lẽ của một vị Tổng Thống dạng cowboy, ông viết là đất nước Mỹ này rất rộng lớn và thật VĨ ĐẠI, và ông có đủ tàu chiến, tàu hỏa và binh lính, và nếu triều đình An Nam mà đòi báo thù bằng cách giết hại công dân Mỹ nào, thì ông sẽ đánh cho biết tay và không chừng, dẹp luôn cả nước An Nam thì có.

Như vậy bạn thấy rõ, là vua Tự Đức đã không cho nhận thư vì có lẽ vua Tự Đức mà nhận lá thư đầy sự ngạo mạn như thế này, thì nhục quốc thể Việt Nam quá. Nhưng vua Tự Đức có lẽ biết nếu mà đem sứ giả John Balestier (Ba Ly Chì trong Đại Nam Thực Lục) mà giam lại, thì không chừng bây giờ Việt Nam đã là tiểu bang thứ 51 nước Mỹ rồi há.

Nhưng vào Đại Nam Thực Lục, thì sử quan nhà Nguyễn lại viết là Tổng Thống Mỹ tạ lỗi, xin thông thương.  Làm gì có việc đó đâu bạn ? Mà sự thật lịch sử là Tổng Thống Mỹ khéo nhắn vua Tự Đức thôi xí xóa chuyện này đi, quan hệ lại bình thường, còn ông mà muốn báo thù bằng cách giết hại người Mỹ nào, thì nước Mỹ nào sẽ cho ông biết thế nào là sức mạnh quân sự đấy.

Và vô tay các nhà nghiên cứu Việt Nam, ví dụ như thầy Nguyễn Đắc Xuân, trong Kỷ Yếu Hội Thảo năm 2008, thì thầy lại viết luôn thành là "Tài liệu lịch sử của Mỹ cho biết người xin lỗi triều đình Việt Nam là Tổng thống Zachary Taylor (1849-1850). Lời xin của Tổng Thống Mỹ không lay chuyển được tinh thần cảnh giác của vua qua nhà Nguyễn.  Bởi thế, vua Tự Đức nối nghiệp vua cha Thiệu Trị đã sai Tổng đốc Quảng Nam là Tôn Thất Bật và án sát Ngô Bá Hy (do Hoàng Văn Nghị làm thông ngôn) tìm cách từ chối không nhận thư xin lỗi của Mỹ.".

Có khi thầy Xuân chưa nghiên cứu kỹ, không đọc được Anh ngữ, nên mới viết các dòng văn nhận xét sử linh tinh như thế này chăng ? 

Đây mời bạn tham khảo

Dĩ nhiên mình có thể sai, nếu có mời bạn lên tiếng để mình cùng học hỏi 

Thanks

Brian