THỎA THUẬN CHIA SẺ KHOÁNG SẢN GIỮA MỸ VÀ UKRAINE – LỢI ÍCH ĐÔI BÊN HAY BƯỚC ĐI CHIẾN LƯỢC? Ngày 26 tháng 2 năm 2025, thông tin về việc Mỹ và...
THỎA THUẬN CHIA SẺ KHOÁNG SẢN GIỮA MỸ VÀ UKRAINE – LỢI ÍCH ĐÔI BÊN HAY BƯỚC ĐI CHIẾN LƯỢC?
Ngày 26 tháng 2 năm 2025, thông tin về việc Mỹ và Ukraine đạt được thỏa thuận sơ bộ về khai thác và chia sẻ khoáng sản đã thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế. Thỏa thuận này, được xem là một phần trong nỗ lực của Tổng thống Donald Trump nhằm tái định hình quan hệ với Ukraine, không chỉ phản ánh chiến lược “America First” mà còn đánh dấu bước ngoặt trong mối quan hệ song phương giữa hai quốc gia. Nhưng liệu đây có thực sự là một “cái bắt tay” đôi bên cùng có lợi, hay chỉ là một nước cờ chiến lược của Washington?
Bối cảnh và nội dung thỏa thuận
Theo các nguồn tin, thỏa thuận xoay quanh việc Mỹ sẽ tiếp cận nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú của Ukraine – bao gồm đất hiếm, lithium, titan và graphite – những nguyên liệu quan trọng trong ngành công nghệ cao, năng lượng tái tạo và quốc phòng. Đổi lại, Mỹ cam kết hỗ trợ tài chính dài hạn cho việc tái thiết Ukraine sau chiến tranh, thông qua một “Quỹ Đầu tư Tái thiết”. Ukraine được cho là sẽ đóng góp 50% doanh thu từ khoáng sản vào quỹ này, trong khi Mỹ giữ vai trò đồng quản lý và hưởng lợi từ nguồn tài nguyên chiến lược.
Điểm đáng chú ý là thỏa thuận này dường như đã loại bỏ yêu cầu ban đầu của Trump về việc Ukraine “hoàn trả” 500 tỷ USD viện trợ quân sự trước đây – một đòi hỏi mà Tổng thống Volodymyr Zelensky từng phản đối mạnh mẽ. Thay vào đó, Mỹ chuyển hướng sang mô hình hợp tác kinh tế, vừa đảm bảo lợi ích tài chính, vừa tránh gây áp lực quá lớn lên Kyiv trong bối cảnh chiến tranh với Nga vẫn chưa hoàn toàn kết thúc.
Lợi ích và thách thức cho Ukraine
Với Ukraine, thỏa thuận này mang lại một số lợi ích rõ ràng. Thứ nhất, nó mở ra nguồn vốn cần thiết để tái thiết đất nước sau hơn ba năm xung đột tàn khốc với Nga. Việc Mỹ cam kết đầu tư dài hạn có thể giúp Ukraine vượt qua khủng hoảng kinh tế, đồng thời giảm bớt sự phụ thuộc vào viện trợ quân sự không ổn định từ phương Tây. Thứ hai, sự hiện diện kinh tế của Mỹ trong lĩnh vực khoáng sản có thể đóng vai trò như một “lá chắn” chiến lược, khiến Nga phải dè chừng trước bất kỳ hành động xâm lược nào trong tương lai.
Tuy nhiên, cái giá phải trả không hề nhỏ. Việc nhượng quyền khai thác khoáng sản – vốn là tài sản quốc gia có giá trị hàng trăm tỷ USD – có thể làm dấy lên tranh cãi trong nội bộ Ukraine. Người dân và các nhà chính trị đối lập có thể coi đây là một sự “bán rẻ” tài nguyên để đổi lấy sự bảo trợ từ Mỹ, đặc biệt khi Ukraine chỉ nhận được một phần lợi nhuận từ chính đất đai của mình. Hơn nữa, việc thiếu các cam kết an ninh cụ thể từ Mỹ trong thỏa thuận khiến Kyiv vẫn ở thế bất lợi, khi Nga tiếp tục chiếm đóng các khu vực giàu tài nguyên ở miền Đông.
Chiến lược của Mỹ: Kinh tế hay địa chính trị?
Về phía Mỹ, thỏa thuận này là một nước đi khôn ngoan trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt về tài nguyên chiến lược. Với trữ lượng graphite chiếm 20% thế giới và lithium dồi dào, Ukraine là “mỏ vàng” mà Mỹ không thể bỏ qua, đặc biệt khi Trung Quốc đang thống trị chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu. Việc tiếp cận nguồn khoáng sản này không chỉ giúp Mỹ giảm phụ thuộc vào đối thủ, mà còn củng cố vị thế trong các ngành công nghiệp như sản xuất pin xe điện, vũ khí và năng lượng tái tạo.
Hơn nữa, thỏa thuận này còn mang ý nghĩa địa chính trị sâu xa. Bằng cách gắn lợi ích kinh tế của mình với Ukraine, Mỹ tạo ra một động lực để duy trì sự hiện diện ở Đông Âu, đối trọng với Nga và củng cố liên minh với các nước châu Âu đang lo ngại về sự “xoay trục” của Washington sang Moscow. Tuy nhiên, việc Trump nhấn mạnh yếu tố “hoàn vốn” cho người nộp thuế Mỹ cho thấy đây không hoàn toàn là một động thái hào phóng, mà là một sự tính toán thực dụng.
Hệ lụy và triển vọng
Thỏa thuận giữa Mỹ và Ukraine chắc chắn sẽ gây ra những phản ứng trái chiều. Nga đã nhanh chóng lên tiếng, với Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố sẵn sàng cung cấp tài nguyên từ các khu vực chiếm đóng ở Ukraine để “mời chào” Mỹ, nhằm làm suy yếu vị thế của Kyiv. Trong khi đó, các đồng minh châu Âu của Ukraine tỏ ra lo ngại rằng họ có thể bị gạt ra ngoài lề trong các cuộc đàm phán hòa bình sắp tới.
Về lâu dài, thành công của thỏa thuận này phụ thuộc vào cách hai bên triển khai. Nếu Mỹ thực sự đầu tư vào sự thịnh vượng và an ninh của Ukraine, đây có thể là nền tảng cho một quan hệ đối tác bền vững. Nhưng nếu chỉ dừng lại ở việc khai thác tài nguyên mà không có cam kết bảo vệ Kyiv, Ukraine có nguy cơ trở thành “con tốt” trong ván cờ lớn hơn của các siêu cường.
Kết luận
Thỏa thuận chia sẻ khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine là một bước đi đầy tham vọng, phản ánh cả hy vọng lẫn rủi ro trong bối cảnh thế giới đang thay đổi nhanh chóng. Đối với Ukraine, đây là cơ hội để thoát khỏi khủng hoảng, nhưng cũng là thách thức trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia. Còn với Mỹ, nó khẳng định chiến lược vừa kinh tế vừa chính trị của chính quyền Trump. Dù kết quả ra sao, thỏa thuận này chắc chắn sẽ định hình lại cục diện ở Đông Âu trong những năm tới.
Lê Sỹ Hùng
Không có nhận xét nào