CON TRAI CỦA CÁCH MẠNG: VIỆT NAM PHONG TRÀO PHẢN KHÁNG MỚI

Lược dịch từ THE DIPLOMAT  Con trai của Cách mạng: Việt Nam Phong trào phản kháng mới Sự bùng nổ bất thường của cuộc biểu tình trên toàn quố...

Lược dịch từ THE DIPLOMAT 

Con trai của Cách mạng: Việt Nam Phong trào phản kháng mới

Sự bùng nổ bất thường của cuộc biểu tình trên toàn quốc vào tháng 6 năm 2018 đã làm nổi bật sợ hãi lan rộng trong dân Việt Nam rằng đầu tư ngày càng tăng của Trung Quốc vào Việt Nam có thể làm suy yếu nền độc lập của quốc gia

Một nhà vận động môi trường và cố vấn phi chính phủ, bà Hương, trong một cuộc phỏng vấn với tờ The Diplomat nhận xét, nhiều người Việt Nam từ lâu đã rất tự hào về sự độc lập của họ. Họ sẵn sàng chiến đấu vì nó bằng bất cứ giá nào. Chúng tôi không thể bị chiếm đóng hoặc bị áp bức bởi người ngoài.

Trong các cuộc biểu tình mùa hè, hàng chục ngàn người đã chiếm các đường phố ở thành phố Hồ Chí Minh. Hàng ngàn người khác đã biểu tình tại sáu tỉnh trên toàn quốc vào tháng 6 năm 2018 trong nỗ lực ngăn chặn một dự thảo luật gây tranh cãi cung cấp các khu đất tại ba địa điểm chiến lược, với hợp đồng thuê 99 năm. Các công ty Trung Quốc là những người đi đầu để trở thành người hưởng lợi chính của các địa điểm này.

Bất chấp xung đột đang diễn ra với Trung Quốc về các đảo tranh chấp ở Biển Đông và các cuộc biểu tình gần đây về các đặc khu kinh tế, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc mới đây đã thuyết phục các nhà đầu tư Trung Quốc tại hội nghị triển lãm nhập khẩu quốc tế tháng 11, tổ chức tại Thượng Hải. Trung Quốc là đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam.

Nhà phân tích và nhà văn độc lập Nguyễn Quang Dy, cựu quan chức Bộ Ngoại giao, lập luận rằng sức mạnh mềm của Trung Quốc (bao gồm cả đầu tư) là mối đe dọa bổ sung cho việc quân sự hóa các đảo tranh chấp ở Biển Đông. Các công ty của Trung Quốc sẽ tiếp quản các khu đất như một cuộc xâm lược mềm mà không cần chiến đấu theo kiểu chiến tranh, ông nói. Đối với những vị trí quan trọng trên đất liền mà Trung Quốc không thể chiếm giữ bằng vũ lực, họ sẽ cố gắng tiếp quản bằng đầu tư.

Nghịch lý của các khu hành chính-kinh tế đặc biệt

Các quan chức tham nhũng bị cáo buộc bởi cả các blogger truyền thông xã hội và phong trào phản đối việc bán đất Việt Nam ở các khu vực đặc biệt cho các nhà đầu tư Trung Quốc. 

Lãnh đạo Việt Nam, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Trưởng Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) Nguyễn Phú Trọng, đã ra tuyên bố sau các cuộc biểu tình thừa nhận mối quan tâm của người dân Việt Nam. Phúc nói với các phương tiện truyền thông rằng chính phủ hoan nghênh phản hồi nhiệt tình của dân chúng và hứa sẽ sửa đổi một số điều luật.

Giới lãnh đạo chính phủ đã bị mất cân bằng bởi niềm mạnh mẽ của các cuộc biểu tình và sự phản động công chúng mãnh liệt, và hiện đã trì hoãn bỏ phiếu của Quốc hội về dự thảo luật cho đến tháng 5 năm 2019.

Sự phản đối mới, vô định đối với chính phủ về đặc khu và đầu tư của Trung Quốc đã tạo ra tiếng vang vượt xa các nhóm nhỏ bất đồng chính kiến. Những người biểu tình mới bao gồm các cựu chiến binh, trí thức, xã hội dân sự và các cán bộ bất mãn trong Đảng Cộng sản, những người cảm thấy rằng chủ nghĩa xã hội định hướng thị trường Việt Nam đã thất bại trong việc duy trì các nguyên tắc công bằng xã hội.

Trước đây, các nhóm bất đồng chính kiến ​​kêu gọi nhân quyền và dân chủ đa đảng, được hỗ trợ bởi các cộng đồng lưu vong Việt Nam tại Hoa Kỳ và Pháp, chỉ có tác động nhỏ đến công chúng.

Thể loại mới này của cuộc biểu tình rầm rộ, thu hút trí tưởng tượng của công chúng rộng lớn hơn, có thể bắt nguồn từ một chiến dịch năm 2007 được phát động chống lại một khoản đầu tư gây tranh cãi của Trung Quốc vào một mỏ bauxite ở Tây Nguyên.

Đây là cuộc biểu tình rộng rãi đầu tiên bao gồm các trí thức, nhà khoa học và cán bộ CPV nổi tiếng, cũng như các nhà hoạt động Công giáo và tu sĩ Phật giáo.

Trong một bức thư ngỏ gửi thủ tướng khi đó, Đại tướng Võ Nguyên Giáp kêu gọi rằng hợp đồng khai thác phải được hủy bỏ trên cơ sở môi trường và cảnh báo về bùn độc hại và thiệt hại mà nó sẽ gây ra cho người Thượng, dân tộc bản địa ở Tây Nguyên.

Chịu áp lực trước công chúng, Thủ tướng đã mời các chuyên gia khoa học tư vấn cho chính phủ và hợp tác giảm thiểu thiệt hại về môi trường từ việc khai thác bauxite.

Giáo sư Võ Quý, một trong những người Việt Nam được quốc tế trao tặng các chuyên gia về môi trường và bảo tồn, là một trong những nhà khoa học phản đối mạnh mẽ dự án bauxite.

Trong một thách thức khác với chính quyền, năm 2015, hàng trăm người đã tổ chức các cuộc biểu tình hàng tuần tại Hà Nội về kế hoạch của chính phủ nhằm chặt hạ 6.700 cây xanh ở thành phố thủ đô, những đại lộ rợp bóng cây rất được tôn kính. Các cuộc biểu tình gây áp lực cho các quan chức thành phố từ bỏ kế hoạch của họ và người dân Hà Nội có quyền bảo tồn di sản độc đáo của họ đã giành chiến thắng trong ngày.

Những người biểu tình hiện đang tin rằng Việt Nam một lần nữa bị Trung Quốc đe dọa. Phong trào này là sự hội tụ của các nhóm khác nhau - tập hợp những người bất đồng chính kiến ​​thân phương Tây, đảng viên li khai trong cuộc đấu tranh giành độc lập thời Hồ Chí Minh, cựu chiến binh và một thế hệ các nhà hoạt động xã hội dân sự mới.

Làn sóng giận dữ hiện nay nhắm vào Trung Quốc, cũng nhắm vào chính phủ thiếu sự minh bạch và quản trị kinh tế kém, còn lúng túng

Học giả xã hội dân sự Nguyễn Trinh (không phải tên thật của ông) đã quan sát thấy rằng trong nhiều chuỗi khác nhau đã kết hợp với nhau trong phong trào phản kháng ngày nay, có hai chương trình nghị sự khác nhau: cải cách và triệt để hơn.

Có ít nhất hai phong trào ở đây, anh ấy giải thích. Một là những người được quản lí, kiểm soát, nhằm mục đích thương lượng để giữ chế độ hiện tại. Những người đi theo con đường này có thể về nhà bình yên sau cuộc biểu tình hoặc họ chỉ ký đơn thỉnh nguyện.

Nhiều nhà phê bình trở lại một chương trình cải cách đang tìm cách đưa đảng trở lại với lý tưởng ban đầu là phấn đấu cho một xã hội bình đẳng hơn dựa trên công bằng xã hội.

Nhưng một phần khác của phong trào, Trinh giải thích, nhằm mục đích thay đổi triệt để hơn và chứa đầy những ý tưởng dân chủ, dẫn đến sự phản động mạnh mẽ hơn từ cảnh sát. Các ý tưởng dân chủ bao gồm thiết lập một nền dân chủ đa đảng và tháo dỡ của chế độ độc đảng.

Chín thành viên của nhóm Brother Brother of Democality đã nhận được những bản án khắc nghiệt cho vai trò của họ trong các cuộc biểu tình tháng Sáu.

Bà Hương nói rõ về nỗ lực thay đổi: Trong khi hầu hết những người được đào tạo ở nước ngoài muốn có một hệ thống đa đảng kiểu phương Tây, nhiều người Việt Nam có thể sẽ ổn với một bữa tiệc. Điều mà hầu hết mọi người thực sự quan tâm là có một hệ thống phù hợp với mọi người, [một hệ thống] ít tham nhũng hơn và có trách nhiệm hơn.

Một điều rõ ràng nữa là, bất chấp sự bất cân xứng về quyền lực giữa nước láng giềng khổng lồ ở miền bắc và Việt Nam, phe đối lập yêu cầu một chính phủ sẽ kiên quyết hơn với Trung Quốc với sự cảnh giác cao hơn trong việc bảo vệ độc lập quốc gia.

Tom Fawthrop là một nhà báo và nhà làm phim tự do hoạt động tại Đông Nam Á.

Theo Trần Đình Thiên