KHAI SÁNG SỰ KHAI SÁNG

KHAI SÁNG SỰ KHAI SÁNG Có nhiều người cũng đã nhận ra rằng việc “khai sáng trí óc” (nâng cao dân trí) của con người mới là điều quan trọng n...

KHAI SÁNG SỰ KHAI SÁNG

Có nhiều người cũng đã nhận ra rằng việc “khai sáng trí óc” (nâng cao dân trí) của con người mới là điều quan trọng nền tảng để xây dựng một quốc gia hưng thịnh.

Nhưng nếu không giải quyết được những vấn đề sau thì ngay cả việc hiểu đúng về “sự khai sáng” đó cũng đều là sai lầm và bị ngộ nhận: Ai (là người đủ vị trí và tri thức để) khai sáng? Khai sáng ai? Khai sáng cái gì? Và cuối cùng là: Khai sáng thế nào?

Bốn mệnh đề điều kiện tiêu chuẩn trong cùng một mệnh đề lớn. Nếu không thể hiểu thấu triệt nó thì rồi con người ta lại dẫn nhau đi hết vào sai lầm này tới sai lầm khác. Thế nên, có triết gia nổi tiếng đã phải nói: Quan trọng đầu tiên là phải khai minh những nhà khai minh.

Và do vậy, mỗi chúng ta phải tự học hỏi và học hỏi lẫn nhau, đương nhiên là tiếp cận với sự đa dạng từ các nền văn minh của nhân loại, để tự khai minh chính mình trước hết và rồi sau đó tương tác với những người khác theo cái nhận thức hợp lý mà ta thấu nhận được để giúp họ nhận ra vấn đề để thay đổi.

Nếu không giải quyết được các vấn đề trên, thì rồi lại như Karl Marx, kiến tạo ra thứ tư tưởng khiến thế giới này rơi vào không biết bao nhiêu đau khổ, loạn lạc và những cuộc thảm sát hãi hùng nhất. Và trong thế kỷ trước, nó trở thành một ngọn lửa tưởng như thắp sáng cho giới cần lao, thì nó cũng là đám cháy thiêu rụi mọi giá trị khác của nhân loại mà đã phải mất hàng ngàn năm dày công tạo dựng từng bước một mới có được.

Tư tưởng khai sáng dựa trên nền tảng của sự thiết lập các hệ giá trị tư tưởng đa nguyên ôn hoà như John Locke, Montesquieu hay Stuart Mill, Voltaire, Kant, Plato hay Aristotle, mới đặt nền tảng vững chắc cho những hệ giá trị tiến bộ của loài người. Nó không đặt nền tảng của giai cấp hay chuyên chế bạo lực làm phương cách và đồng thời là xuất phát điểm của một nền chính trị nhằm duy trì quyền lực dựa trên sự tước đoạt tự do, tài sản và mạng sống của những người khác trong xã hội nhằm duy trì, hoặc ít nhất là nhân danh, sự trật tự và an ninh.

Ai khai sáng? Khai sáng ai? Khai sáng cái gì? Và Khai sáng thế nào? Đó là những vấn đề đặt ra cho toàn thể những người có tư tưởng đặt chân vào con đường cầm đuốc trong một hành trình mà họ không thể nhìn thấy cái bóng ngay dưới chân mình và của chính mình. Điều này, không gì khác, là một vấn đề của mọi vấn đề cần được khai sáng.

Lê Luân