LÀM SAO GIÃM SỐ NGƯỜI CHẾT VÌ DỊCH VŨ HÁN KHI CHƯA CÓ THUỐC?

Làm sao giãm số người chết vì Dịch Vũ Hán khi chưa có thuốc? Dịch Vũ Hán hiện nay giống như Đại dịch cúm Spanish 1918. Lúc đó, thế giớ...

Làm sao giãm số người chết vì Dịch Vũ Hán khi chưa có thuốc?

Dịch Vũ Hán hiện nay giống như Đại dịch cúm Spanish 1918. Lúc đó, thế giới trải qua cơn dịch, chết từ 50 triệu đến gần 100 triệu người. Chỉ riêng nước Mỹ, hơn nữa triệu người (500 ngàn người), đã chết vì dịch cúm Spanish.

Kinh nghiệm từ đại dịch lúc đó cho đến nay hơn 100 năm vẫn không khác. Đó là khi chưa có thuốc trị, cần cách ly con người, đóng cửa mọi sinh hoạt xã hội không cần thiết, không cho tụ tập, hội hè, vui chơi; giãm tối đa những cơ hội cho con Vi Khuẩn lan truyền. Mua thời gian để đối phó, “flatting curve” bị nhiễm, làm giãm và kéo dài thời gian khả năng lây, để bệnh viện có thể chửa trị, để khoa học mua thời gian tìm ra thuốc. (1)

Lệnh cấm ra đường, lệnh buộc phải mang khẩu trang, con người phải ý thức và nghiêm trọng thi hành. Xã hội luôn có những con người bất trị, vô trách nhiệm và ích kỷ. Ở San Francisco, năm 1918 nhân viên kiểm tra sức khỏe đã phải bắn 3 người chết vì bất tuân lệnh “cách ly”. Arizona phạt 10 Mỹ kim cho người vi phạm lệnh. ($10 dollar năm 1918 tương đương gần $180 năm 2020)

Kinh nghiệm và kết quả cho thấy chính nhờ lệnh “Social distances” sớm và nghiêm, một số tiểu bang ở Mỹ đã giãm thiệt hại nhân mạng. Tỷ lệ chết năm 1918 ở Philadelphia là 807 người trên mật độ 100 ngàn dân. Trong khi đó St. Louise chỉ có 385 người. Sự khác biệt chỉ ở lệnh cách ly ban hành sớm, cấm tụ tập, vui chơi hội hè. Trong khi St. Louise ban hành lệnh cấm hội hè, thì ở PA, hội hè vẫn còn mở cửa, người vẫn còn ra đường vui chơi “having good time”. Có hơn 200 ngàn người tham dự diễn hành ở Philadelphia lúc đó.

New York chết 452 người và San Francisco hơn 652 người, cũng thấp hơn Philadelphia nhờ ban hành lệnh “Shelter in Place” sớm. Hiện nay, New York bị nặng nề so với SF, một phần vì chậm trong quyết định cách ly.

Cơn đại dịch cúm Spanish kéo dài hai năm 1918-1920; chết hơn 500 ngàn người Mỹ. Tình hình này, cho thấy Dịch Vũ Hán cũng sẽ kéo dài nhiều tháng, và người chết sẽ gia tăng. Hiện nay, bên cạnh việc cần tìm ra thuốc trị con Vi Khuẩn, thì chính sách cách ly, “social distances”, ở nhà “Shelter in Place” và rửa tay, mang mặt nạ khi ra công cộng là phương cách hữu hiệu. Con số người chết và kết luận từ bài học cúm Spanish 1918; thực hiện biện pháp cách ly, là cách hiệu quả ngay lúc này để giãm thiểu về thiệt hại nhân mạng.

Đỗ T. Công 

(1) The cases slowed. By the end of the pandemic, between 50 and 100 million people were dead worldwide, including more than 500,000 Americans—but the death rate in St. Louis was less than half of the rate in Philadelphia. The deaths due to the virus were estimated to be about 385 people per 100,000 in St Louis, compared to 807 per 100,000 in Philadelphia during the first six months—the deadliest period—of the pandemic.

https://www.nationalgeographic.com/history/2020/03/how-cities-flattened-curve-1918-spanish-flu-pandemic-coronavirus/

Làm sao giãm số người chết vì Dịch Vũ Hán khi chưa có thuốc?