NHỮNG NGÀY TẾT CANH TÝ THẬT ẢM ĐẠM

NHỮNG NGÀY TẾT CANH TÝ THẬT ẢM ĐẠM Những ngày giáp Tết, chưa khi nào tôi thấy không khí Tết mà lại ảm đạm đến thế. Nó không chỉ diễn ra ở Hà...

NHỮNG NGÀY TẾT CANH TÝ THẬT ẢM ĐẠM

Những ngày giáp Tết, chưa khi nào tôi thấy không khí Tết mà lại ảm đạm đến thế. Nó không chỉ diễn ra ở Hà Nội mà hầu như khắp đó đây trên mảnh đất mang nhiều thương tích này... Chiều và đêm 30 Tết, lan sang cả ngày mồng Một đầu năm, mưa, sấm, sét... thậm chí nhiều nơi mưa đá, mưa như trút nước, trút giận dữ xuống trần gian vậy. Đây là hiện tượng biến đổi khí hậu rất cực đoan mà chưa từng xảy ra bao giờ, trong suốt 60 năm cuộc đời... Trận mưa kéo dài xảy ra nhiều đồn đoán về sự biến động của cục diện thế giới cũng giống như cuộc đột kích của chính quyền Hà Nội vào thôn Hoành, xã Đồng Tâm, rạng sáng ngày 9/01/2020 vậy.

Mọi năm vào những ngày này, tôi sẽ xách máy tung tăng đó đây kiếm tìm vẻ đẹp sắc xuân nhưng năm nay, ngoài việc về quê tảo mộ tổ tiên, gặp gỡ gia đình theo truyền thống thì... chẳng muốn bước ra khỏi nhà. Lướt chán FB rồi lại ngủ. Nỗi buồn vón cục trong tâm can xua mãi không đi... Tình cờ đọc được những dòng tâm tư dưới đây của GS Tương Lai, nguyên Phó viện trưởng, Viện Xã hội học Việt Nam , viết tưởng niệm cụ Lê Đình Kình. Tôi xin dẫn vài đoạn vì bài rất dài:

"Đôi dòng tưởng niệm cụ Lê Đình Kình: “KHÍ THIÊNG KHI ĐÃ VỀ THẦN"

Thao thức mãi không thể nào ngủ được, ngồi dậy bật máy tính, bấm vài dòng “mênh mông thế sự” khoá lại một năm quá nhiều điều phải suy ngẫm, để rồi nghĩ xem liệu còn có thể “để gió cuốn đi” tiếp những quằn quại “thế sự mênh mông” cho năm tới. Nhưng viết gì đây?

Hình ảnh cụ Kình choáng hết đầu óc đang nhức buốt mà thuốc giảm đau của Minh Đường cho cũng không sao giảm được. Nhớ lại dạo nào trong câu chuyện, cụ Kình từng cười nói “vậy là tôi với ông là đồng tuế 同歲 đấy”.

Trưa ngày 8.1.2020, qua điện thoại tôi vẫn còn đinh ninh tin rằng “Đúng là những gì đọc được, nghe được thì căng lắm đấy, nhưng chắc là chúng không dám đâu. Có là điên thì chúng mới làm vậy vào thời khắc này: năm hết Tết đến, lại vừa ngồi được vào cái ghế Uỷ viên không thường trực của Hội đồng Bảo an LHQ, rồi đảm nhiệm Chủ tịch ASEAN”!

Mà rồi, chúng điên thật. Chuyện không thể đã thành có thể.

Bay ra Hà Nội, ngồi với anh Nguyễn Đăng Quang, anh vẫn còn đang choáng váng sau cú sốc “em vẫn không sao ngờ được nên khi nhận được tin, em xỉu luôn”. Nắm chặt tay anh, vị đại tá an ninh từng gắn bó với cụ Kình và bà con Đồng Tâm trong suốt chiều dài của những sự kiện trong nhiều năm vừa qua khỏi cơn bạo bệnh, thì vết mổ trên đầu lại toác ra rỉ máu khi nghe tin dữ về cụ Kình. Chúng tôi cùng chia sẻ nỗi đau không thể nói thành lời. Cho dù “tuổi già hạt lệ như sương” tuy cố nén chặt để cố trấn an anh, nhưng mắt kính tôi cứ mờ nhoè đi. Lau đi lau lại vẫn thế.

Chỉ vào mảnh băng đen để tang trên ngực, tôi an ủi anh: “Vừa ra, tôi đã kịp dự lễ mặc niệm cầu nguyện cho cụ Kình, một lão nông bất khuất mà chúng ta đã rất mực gắn bó, yêu thương và vô vàn kính phục được siêu thoát”.

Tôi mở điện thoại lần tìm tấm hình vừa chụp để mong xoa dịu phần nào nỗi đau của anh. Anh nói: “Cụ Kình thiêng lắm anh ạ, rồi ác giả ác báo thôi”. Tôi cũng tin như thế, “khí thiêng khi đã về thần” thì uy vũ càng mạnh, sức càn lướt của cơn lốc phẫn nộ càng lớn, lực cuốn hút của ngọn lửa thiêng càng bốc cao sẽ thiêu cháy những tà ma ác quỷ đang hoành hành trên dương thế cũng như phải đoạ đày quằn quại nơi địa ngục.

Thì chẳng phải Walter Scott, văn hào người Scottland thế kỷ XIX đã nói rất sâu sắc rằng “cái chết là sự thức tỉnh cuối cùng” đó sao? Thức tỉnh ai và thức tỉnh cái gì?

Thức tỉnh lương tri và lương năng con người. Từ suy tư đó mà hiểu ra được rằng, cái chết thảm khốc của lão nông Lê Đình Kình lại là một ngọn lửa thiêng có sức vẫy gọi và soi sáng cho những ai vẫn còn bàng hoàng không tin nổi những tội ác mà người ta điên rồ gây ra nhằm giữ bằng được cái ghế quyền lực. Hiểu để không còn mơ hồ, u u minh minh trước những gì đã xảy ra và biết cảnh giác với những điên rồ có thể còn tiếp diễn trong cơn say quyền lực! Những cơn điên rồ trong cơn hoảng loạn có thể vượt quá những suy luận thông thường.

Trong mấy ngày ở Hà Nội vừa rồi, tôi may mắn gặp được những người bạn mà tôi rất mực kính trọng để cùng sẻ chia những ray rứt, băn khoăn về sự kiện không ai có thể ngờ vừa xảy ra. Tôi hỏi anh Nguyễn Quang Dy “là người có điều kiện nắm thông tin từ nhiều nguồn khác nhau ở trong nước và nhất là ở nước ngoài, anh nghĩ sao về cái nhìn của họ về những chuyện điên rồ vừa xảy ra mà trong một bài viết trước đó tôi nhớ anh có khuyến cáo đừng ‘tự bắn vào chân mình khi cần thoát hiểm’. Anh có nghĩ là điều này đang được thực thi ở Đồng Tâm?”

Từ ánh mắt trầm ngâm, anh Quang Dy nhắc lại câu tôi vừa dẫn và nói thêm “… nếu Mỹ bị sa lầy tại Trung Đông thì sẽ khó xoay trục sang Châu Á để ngăn chặn Trung Quốc tại Biển Đông và thực hiện tầm nhìn Indo-Pacific. Nếu điều đó thành hiện thực sẽ là kịch bản rất xấu cho Việt Nam. Trong bối cảnh đó, sự kiện Đồng Tâm chỉ có lợi cho Trung Quốc khi Việt Nam tự bắn vào chân mình”.

Quay sang anh Nguyễn Trung, tôi dõi theo một bình luận chắc nịch: “Theo tôi, chúng ta đang ở vào một bước ngoặt. Đường hầm phía trước còn dài, nhưng đã le lói lối ra nếu chúng ta cố vượt lên chính mình. Không thể trông chờ vào ai cả. Chẳng ai cho không ta cái gì, họ đều tính toán cho lợi ích của đất nước họ. Vâng, một bước ngoặt”, anh nhìn vào tôi đang cười, và cũng mỉm cười với tôi. Hiểu nhau quá mà. Chính anh đã có lời giới thiệu cho cuốn "Mênh mông Thế sự" để gió cuốn đi năm 2017.

...

Oái oăm thay, phát đạn mà tôi quyết bắn thẳng vào kẻ thù thì 70 năm sau, người ta dùng để bắn vào một đảng viên với 58 tuổi Đảng, 84 tuổi đời từng trăn trở và làm việc hết mình vì mảnh đất quê hương ở thôn Hoành, xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội – “trái tim của cả nước”!

...

Ấy vậy rồi cái huân chương chiến công hạng nhất người ta vội vã truy tặng cho người vừa cầm súng bắn vào dân Thôn Hoành, bắn vào cụ Kình nát óc vỡ tim, mà tôi e rằng cũng gần gần với Huân chương Độc lập anh tôi từng được truy tặng nay đang đặt trên bàn thờ. Trong nỗi đau thầm kín, tôi không thể không chua xót mà nghĩ rằng, tấm huân chương cao quý ghi nhận sự hy sinh cao cả cho lí tưởng cao đẹp của anh em chúng tôi vừa bị vấy bẩn. Đã bị vấy bẩn thì phải chăng không nên giữ nữa?

Nghĩ về hai tấm huân chương đã được trao, huân chương Kháng chiến Hạng nhất hôm nay và tấm Huân chương Lao động Hạng nhất nằm yên trong gậm tủ của tôi, thì nay có lẽ nên đốt đi. Phải vùi quên cái biểu tượng đã bị ô uế bởi những “chiến công” của những phát súng bắn vào tim lão nông Lê Đình Kình! Trong mênh mông suy ngẫm, tôi sẽ có lỗi với cụ lão nông ấy, người “đồng tuế” với mình, nếu vẫn giữ lại tấm huân chương!

Tôi không sao dứt ra được mối liên tưởng về những cái gọi là huân chương về “chiến công” đã vấy máu bởi những toan tính bẩn thỉu vô lương mà người ta truy tặng cho những người xấu số. Ngồi cạnh tôi, bằng sự trải nghiệm của một người từng cầm súng xông pha chiến trận, thiếu tướng Lê Mã Lương rành rọt phân tích những lập luận ngớ ngẩn và dại dột của một quan chức về “sự hy sinh” và “chiến công” của những người vừa được ngài Chủ tịch Nước truy tặng Huân chương.

“Chiến công” ư? “Tổ quốc ghi công” ư? Công gì? Chưa lúc nào ngôn từ bị tàn phá dữ dội đến như thế... “ngôn ngữ trực tiếp phản ánh cách tri giác và tư duy thế giới của cộng đồng dân tộc không thể không liên quan đến cách tri giác và tư duy ấy”.

Với những ứng xử liều mạng trong cơn hoảng loạn cố tìm cách chữa cháy một cách ngu xuẩn cho những giải pháp điên rồ, người ta không hiểu, và chắc không đủ tri thức để hiểu nổi, họ đang huỷ hoại và làm ô uế tiếng Việt như thế nào. Bởi vậy cần phải quyết liệt chỉ ra rằng, cùng với việc làm ô uế biểu tượng của những tấm huân chương, họ cũng đang làm ô uế tiếng Việt. Bằng những lú lẫn đó, họ đang chặn lại quá trình “phục hồi và phát triển khả năng cảm xúc rất nhân bản mà ta đã đánh mất từ lâu: khả năng biết hổ thẹn”. Vậy là, đâu phải chỉ ô uế những tấm Huân chương! Ô uế tiếng Việt mà còn là ô uế một lý tưởng cao cả, một sự nghiệp thiêng liêng mà bao người lầm tưởng...

Làm sao tẩy sạch sự ô uế ấy. Lịch sử sẽ chép rất rành mạch, rõ ràng những chuyện cần gióng tiếng chuông đáng báo động ấy... Khí phách của cụ lão nông Lê Đình Kình dày dạn tuổi đời, tuổi Đảng cũng từng lưu chảy trong huyết quản dòng máu Việt. Người ta đã quyết bắn vào khí phách ấy. Quay quắt hơn, xảo trá hơn, người ta đã hối hả truy tặng huân chiến công hạng nhất cho những người đã chết oan khi tự biến mình thành công cụ bạo lực để lót đường cho ai đó trong những toan tính bẩn thỉu và xoa dịu nỗi đau đầy oan khuất của thân nhân họ.

Khi bắn vào khí phách ấy thì đúng là “tự bắn vào chân mình khi cần thoát hiểm” vì “sự kiện Đồng Tâm chỉ có lợi cho Trung Quốc” trong bối cảnh của những biến động trong khu vực và trên thế giới như đã phân tích ở trên. Không thể có những “rô bốt” vô hồn được điều khiển bởi những thế lực đen tối chỉ biết chăm lo thu vén cho cái ghế quyền lực gắn liền với lợi ích riêng tư, lợi ích phe nhóm lại có được cái khí phách của ông cha không hề khuất phục và nao núng trước kẻ thù phương bắc nghìn đời nuôi mộng bành trướng. Cái cung cách xảo trá truy tặng huân chương kia chỉ làm bào mòn sức chiến đấu của người lính cầm súng giữ nước, làm băng hoại niềm tin của người dân yêu nước thà hy sinh tất cả chứ không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ. Làm sao có khí phách khi bị biến thành công cụ bạo lực để canh gác cho một nhóm quyền lực phản dân và bắn vào dân một cách tàn độc như người ta đã làm?

Như được kể lại, thì vào đêm 8.1.2020, rạng sáng ngày 9.1.2020 gia đình và nhân dân Đồng Tâm đã đưa cụ Kình đến một nơi an toàn. Nhưng rồi cụ đã quay trở lại nhà với lời giải thích sống chết có nhau, không thể xa bà con vào lúc nguy nan này được. Để rồi Cụ phải nhận một cái chết thật thảm khốc. Nhưng nhìn vào một khía cạnh khác, cái chết của Cụ lại rất lẫm liệt uy phong trong niềm thương cảm và tôn quý của dân làng, của quê hương ruộng đồng, của non sông đất nước. Con cháu của Cụ sẽ rất tự hào về Cụ, dân thôn Hoành, dân Đồng Tâm cũng như người dân yêu nước trên dải đất thấm đẫm máu và nước mắt của những người mở nước, giữ nước và xây dựng đất nước của bao đời ông cha để lại đang “đêm đêm rì rầm trong tiếng đất, những buổi ngày xưa vọng nói về” để chiêm ngưỡng bái lạy người anh hùng của họ.

Rồi quả là “khí thiêng khi đã về thần”, như tục lệ thiêng liêng cổ xưa truyền lại, những người được dân làng kính yêu và chiêm ngưỡng sẽ nằm sâu thẳm trong trái tim hồn hậu và giàu cảm khái của người nông dân làng quê, để hàng năm dân làng sùng kính phụng thờ. Mọi bạo lực trấn áp hay sự lừa mỵ phỉ báng đều vô nghĩa và sẽ bất lực thảm hại trước sức mạnh của tâm linh trầm tích trong lòng dân như biết bao sự tích thiêng liêng về “thần hoàng làng” trải dài trên mọi nẻo đường đất nước từ bắc chí nam.

Cụ Kình - biểu tượng chói sáng của người nông dân từng đặt trên vai mình gánh nặng nhất trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước... Tiếc thương cụ nhưng chẳng nhẽ ngồi yên trước cái ác đang lộng hành. Lại một lần nữa, tôi nhớ đến câu thơ của Nazim Hikmet: 

"Nếu tôi không cháy lên

Nếu anh không cháy lên,

Thì làm sao

Bóng tối

Có thể trở thành

Ánh sáng"

Tôi nghĩ rằng, cái chết của cụ Lê Đình Kình đã cháy lên ngọn lửa làm cho bóng tối trở thành ánh sáng." 

Tâm tư của GS Tương Lai rất đáng để chúng ta suy ngẫm và làm được điều gì đó, đừng để sự ra đi đầy oan khuất của cụ Kình và biết bao người khác trở thành vô nghĩa. (Mồng 3 Tết năm Canh Tý)

Lã Minh Luận